Ottilie’s verhaal

‘Als vrijdag om 2 uur de school uitging, renden we terug naar onze eigen homestead’, begint mijn surrogaat moeder Ottilie. ‘Mijn ouderlijk huis was 28 kilometer verderop en asfalt of zelfs een gravelroad was er niet in die tijd. Je rende dus door het rulle zand, waar je soms tot boven de enkels inzakte, om vóór het donker binnen te zijn. Dan begon het schieten, het zwaar bewapende Zuid-Afrikaans leger tegen de PLAN-fighters (Peoples Liberation Army Namibia), die grotendeels opereerde vanuit Angola. Omdat het in het donker niet goed te zien was bij welke party je hoorde, werd er op iedereen geschoten en dus MOEST je wel binnen zijn voor die tijd. Het was rennen, even uitrusten, rennen, even uitrusten, rennen, rennen, rennen. Dan moesten we op zondag weer terug naar de school in Eenhana met een voedselpakket voor de hele week op je hoofd. Dus vertrok je ’s ochtends vroeg zonder naar de kerk te gaan, want met zo’n pakket op je hoofd, kun je niet rennen. We moesten elk weekend wel langs huis om eten op te halen, want de familie waarbij we mochten verblijven, had niet genoeg. In die tijd was er in deze hele regio nog geen middelbare school, behalve de eerste 2 klassen in Eenhana, dus dat was mijn enige mogelijkheid op onderwijs.’ (Eenhana is de regiohoofdstad van de Ohangwena regio, die toendertijd nog totaal niet ontsloten was en waar de Zuid-Afrikaanse regering ook geen aandacht aan besteedde, want er zaten toch alleen maar rebellen) ‘We waren arm, maar mijn ouders zorgden er voor dat alle 8 de kinderen naar school konden en dat er zeep was. Het is belangrijk om er onberispelijk uit te zien. Dat betekende vaak honger of lijden in ander opzicht, maar er werd niet geklaagd. Twee jaar lang heb ik in Eenhana op school gezeten en kwam ik elk weekend rennend naar huis. Erna heb ik nog een jaar in Ongha op school gezeten, wat nog verder weg ligt. Daar was gelukkig een school hostel en zorgde de regering voor het eten, dus hoefde ik ook niet elk weekend naar huis. Thuis was het overigens ook niet helemaal veilig. Vaak klopten er soldaten of rebellen aan en vroegen ze om eten of andere dingen. Ze waren altijd bewapend, dus niets geven, was geen optie. Mijn vervolgopleiding tot verpleegkundige heb ik in een regionaal ziekenhuis in Engela gevolgd, waar ik vervolgens ook een aantal jaar gewerkt heb, totdat de situatie in het noorden zo verslechterde, dat we weg wilden. Even hebben Philemon en ik erover nagedacht om naar Angola te gaan en ons aan te sluiten bij het bevrijdingsleger, maar we zijn naar Windhoek gevlucht. Mijn oudste broer is wel naar Angola vertrokken en nooit meer terug gekeerd. Ook nu 18 jaar na de onafhankelijkheid tasten we nog steeds in het duister over zijn lot. We zullen het wel nooit te weten komen en gaan ervan uit dat hij dood is.’

Ik ben weer terug in Ondobe, bij mijn surrogaat familie met de vele broertjes en zusjes. Toen ik aankwam, kwamen ze allen naar buiten om me enthousiast te begroeten en me te helpen mijn spullen naar binnen te dragen. Ik krijg dikke knuffels van vooral de meiden, want ze hebben me gemist. Voor de kerels is dat natuurlijk wat minder koel, maar het enthousiasme is echt. Ik ben tussendoor maar 2 weken in Windhoek geweest, maar kreeg van alle 3 de broers smsjes met de vraag wanneer is weer terug kom en hoe het gaat. Zo lang heb ik hier niet gewoond de eerste periode, maar ik ben aangenomen als volledig familielid. Het voelt echt heel warm en het is direct weer gezellig. Er zijn weer wat nieuwe broertjes en zusjes bijgekomen in de tussentijd en wat tijdelijke voorbijgangers zijn alweer terug naar de hostels op school. Als ik alles bij elkaar optel, dan zorgen Philemon en Ottilie wel voor zo’n 13 of 14 kinderen, waarvan er maar 5 van henzelf zijn. Voor al deze kinderen betalen ze de school, zorgen ze dat er genoeg te eten is en dat ze zich kunnen verzorgen. Respect! Voor alle kinderen en Ottilie heb ik een aantal foto’s ontwikkeld, want die hebben ze bijna niet en ik heb er gelukkig maar een paar duizend van dit avontuur alleen al! Zodra ze de foto’s zien, zijn ze niet meer te houden! Hoe blij je iemand kunt maken met een klein gebaar. Ik vond het grappig om te merken dat veel dingen al zijn gewend. Ik vind weinig meer viezig, ongemakkelijk of ongewoon. Zo sluit de deur niet van het toilet/ de pitlatrine, die buiten de homestead ligt. Maar het kijken naar de heldere maan, de miljoenen sterren en de melkweg, die hier heel duidelijk te zien is, is een heerlijk moment in de dag geworden. Daarbij is het luisteren naar de torren en krekels echt heel rustgevend. Buiten deze diergeluiden en in de verte heel soms een auto is er weinig te horen. Er is niemand in de verste verte te bekennen en de stilte en de rust, die de hele omgeving uitstraalt ga ik toch wel missen. Het is hier overigens inmiddels winter geworden en ’s nachts behoorlijk koud, zo rond de 10 graden. Overdag is het gelukkig strak blauw, zonnig en lekker warm, tussen de 22 en de 25 graden. In Windhoek is zowel overdag als ’s nachts een paar graden kouder en waait er een gure wind, dus dat wordt warme kleren kopen als ik terug ben. Afgelopen weekend ben ik met 2 VSO volunteers en hun 4x4 langs de Angolese grens naar het oosten gereden voor een bezoek aan 2 andere volunteers, die ook erg afgelegen zitten. Het tussenliggende gebied is dunbevolkt en niet echt goed ontsloten. Op de terugweg sloten we een weddenschap af over hoeveel auto’s we onderweg zouden zien, vanaf het moment dat we het dorp zouden uitrijden, tot het eerste grote dorp waar we konden tanken 110 km verderop. Niemand had gewonnen. In totaal kwamen we 9 andere voertuigen tegen. Iemand het file rijden zat in Nederland?

Op werkgebied ook weer een leuke ervaring meegemaakt. De voorganger van Ottilie heeft ooit een proposal geschreven, waarvoor een grote Duitse donor geld heeft vrijgemaakt. Het project richt zich op jongeren en jong volwassenen in een dorp, Oshandi genaamd, dicht bij de Angolese grens. De jongeren moeten worden getraind in het doen van communitie werk en het onderwijzen van/ kennis overdragen aan andere jongeren over allerlei gezondheidsgerelateerde onderwerpen (zoals preventie en behandeling van HIV/AIDS en TB, hygiëne, huiselijk geweld, alcohol en drugsgebruik) Er moet specifieke aandacht komen voor de San groepen in de regio. De San trekken nog steeds als nomaden rond en vallen daardoor buiten veel reguliere projecten. Zo sterven er nog steeds regelmatig San aan TB en baby’s aan ondervoeding en dat is behoorlijk onnodig in dit land, want Namibië is best goed op weg. De vraag was of ik een werkplan wilde maken voor het komende (boek)jaar met de betrokkenen en het budget verder wil specificeren en inzichtelijk maken. Dat laatste is vooral belangrijk, want niemand weet nu precies welk geld waaraan uitgegeven kan worden. Tuurlijk, leuk! Dus je begint met je in te lezen en probeert ontmoetingen te regelen met de betrokkenen om meer te weten te komen en beslissingen te kunnen nemen. Het wordt me min of meer afgeraden om in mijn eentje met de coördinator van de vrijwilligers af te spreken, omdat zij slecht Engels spreekt en mijn Oshikwanjama ook niet zoooo sterk is. Het dorp is ook niet zo makkelijk te bereiken, zeker niet met mijn eigen sedan en het is lange tijd moeilijk om iemand mee te krijgen. Dus pas nadat er een grof werkplan is opgesteld en het budget al redelijk vorm begint te krijgen, krijg ik een kans om de coördinator te ontmoeten. Teopoline spreekt inderdaad niet zo sterk Engels, maar we komen er eigenlijk best wel uit met af en toe wat vertaalwerk van mijn collega’s. We bespreken alles wat er tot nu toe is gedaan en leggen haar uit wat we van haar verwachten en hoe wij denken dat we het budget het beste kunnen verdelen. Ze knikt en begrijpt vooral erg weinig van de calculaties. Dat wiskunde niet haar sterkste kant was, had ik al begrepen, voordat ik haar ontmoette. Tot 2x toe had ik een schatting onder ogen gekregen, die zij gemaakt had van de maandelijkse kosten. Beide keren zat ze er zo’n 500 N$ vanaf, wat neer komt op 1/3e van de totale berekening! Goed onderwijs is een luxe! Maar iedereen heeft zijn sterke kanten en zo ook zij. We moeten haar vertellen dat ze teveel kosten maakt. Teopoline krijgt een soort onkostenvergoeding voor elke dag dat zij vrijwilligerswerk doet voor de jeugdgroep. Daarbij worden haar transportkosten vergoed. De laatste maanden claimde ze een vergoeding en transport voor elke weekdag en soms zelfs in de weekenden en daarvoor is geen budget. Voorzichtig proberen we haar dat te vertellen en vragen we haar in welke taken ze zoveel werk steekt. Ze legt het ons uit, maar het maakt haar eigenlijk niets uit. Ze begrijpt dat er weinig budget is, zal vanaf heden minder claimen, maar blijft gewoon haar werk fulltime uitvoeren. Ze houdt van het werk en ziet de noodzaak van goede voorlichting in haar communitie. Dat is nog eens motivatie!! En daar kunnen vele Namibiërs van leren. Vaak gaat het toch om het geld, wat ook wel te verklaren is, omdat vrijwilligerswerk voor velen de enige ‘baan’ is en dus de enige inkomsten. Bijna aan het eind bespreken we nog een San project. Er zouden leaflets geproduceerd moeten worden om uit te delen aan de San tijdens een aantal activiteiten. Dan blijkt dat van deze doelgroep bijna niemand kan lezen of schrijven. Teopoline geeft een dorp in haar buurt als voorbeeld. Van de 60 San zitten nu 2 of 3 kinderen op school. Dus moeten we zelf leaflets met plaatjes gaan maken, want die zijn nauwelijks te krijgen bij het Ministerie en dat is niet zo makkelijk en kost veel meer dan gepland. Dus ik kan nog niet naar huis en buig me nog de hele middag over het budget. Aan het eind van de middag moet ik lachen. Ik herinner me de laatste VSO-training in Nederland, waarbij 2 VSO collega’s deden alsof ze niet konden schrijven en ik toen maar denken dat ik daar nooit mee te maken zou krijgen in Namibië!